Leren is een fundamenteel proces van educatie. Alleen is educatie niet altijd wat plaatsvindt als we iets moeten leren. Je kunt iets leren, maar leren heeft niet altijd met educatie te maken. Wat is educatie dan wel?
Educatie is meer dan alleen leren
Educatie is zo oud als de mens. Bij het woord educatie denk je vast aan een klas waarin een leraar op het bord wijst met een stok. Alleen is educatie niet altijd wat plaatsvindt in een dergelijke situatie. Onderwijzen is niet per se educatie. Wat is educatie dan wel? Leren?
Leren is inderdaad een van de fundamentele processen waar educatie op gestoeld is. Iets leren. Maar niet zomaar iets leren. Een kunstje kun je leren. Je kunt leren vuur te maken. Je kunt leren een knoop aan je jas te naaien. Je kunt leren jongleren. Je kunt zelfs leren “de perfecte blog” te schrijven in 16 stappen (als je sommige websites mag geloven). Je kunt deze dingen allemaal leren, maar dat wil niet zeggen dat je ze hebt geleerd via de weg van de educatie.
Laten we bekijken wat educatie dan wel is. Een methode die ik graag hanteer om de betekenis van een woord te duiden is het woord etymologisch te herleiden. Oftewel, op zoek te gaan naar de oorsprong van een woord, naar de bouwstenen waaruit het woord is opgebouwd. Het woord educatie brengt ons terug tot de Romeinse tijd. ‘Educatie’ komt uit het Latijn en is de verzelfstandiging van het werkwoord educere(n) (wat wij als zodanig overigens niet kennen in het Nederlands). ‘Educeren’ is opgebouwd uit de woorden e en ducere. E of ex betekent ‘uit’, ducere betekent ‘leiden’ (denk aan een aquaduct, dat leidt water van de ene naar de andere plek). Uit-leiden dus. Maar waaruit dan?
Het doel van educatie is begrip; vragen stellen is de weg om daar te komen
Om de vraag “waar uit-leiden?” te kunnen beantwoorden moeten we terug naar het leerproces. Je kunt iets leren door het direct van iemand over te nemen en de handeling te kopiëren. Maar je kunt ook leren door te beschouwen. Door te kijken, ergens bij stil te staan en je af te vragen: “Wat is dit nou eigenlijk?” “Wat ben ik aan het doen?” “Hoe en waarom?” “En waarom werkt het zo?” Deze beschouwende houding, iets op afstand te bekijken en ermee bezig te zijn, is wat een leerproces educatief maakt.
Terugkomend op de vraag “hoezo uit-leiden?” zien we nu dat dat waar we ‘uit worden geleid’ in principe de alledaagse gang van zaken is. Het doodnormale voorbijgaan der dingen, waar we niet bij stilstaan, omdat het nou eenmaal gaat zoals het gaat. Dingen zijn nou eenmaal zo. Zó maak je vuur, zó naai je een knoop vast, zó schrijf je een blog, zó richt je een proces in? “Huh?” ”Ja, zo gaan die dingen en zó werkt het. Niet te veel bij nadenken, gewoon doen.”
Maar als je jezelf de vraag stelt: “Maar waarom gaan de dingen zoals ze gaan” gaat er een hele wereld open. Een wereld van mogelijkheden. “Waarom gaat dit zo? Waarom gaat het op manier A? Zou manier B niet veel beter zijn? Omdat dit en dat? Levert manier B niet veel betere resultaten op met minder inspanning?” Daar hebben we kern van educatie te pakken. Educatie gaat in de kern over begrip vormen, niet slechts over kennis of vaardigheden. Begrip ontstaat door een beschouwende houding ten opzichte van een proces, om vragen te kunnen stellen over de werking van het proces. Begrip kan alleen ontstaan in deze beschouwende ruimte. Is er namelijk geen ruimte afstand te nemen, dan zullen we nooit kunnen zien wat er nou eigenlijk gebeurt, omdat we letterlijk alleen het detail kunnen zien waar we op dat moment mee bezig zijn.
Vind je het moeilijk een beeld te vormen bij dit verhaal? In de blog "vragen stellen leidt tot innovatie" wordt het educatieve proces concreet gemaakt aan de hand van een aantal concrete voorbeelden.
Educatie bij inspearit en cibit academy
Wij geven onze opleiding zo vorm dat ze uitgaan van de essentie van educatie. We vertellen niet alleen wat en hoe, maar ook waarom en in welke situaties. Onze docenten staan met twee benen in de praktijk en de training zijn dan ook gestoeld op jarenlange praktijkervaring. Onze docenten weten dus als geen ander waarom de ene aanpak werkt in een bepaalde situatie en waarom een andere niet werkt. Ze hebben de expetise om je mee te nemen in cases en je werkelijk via de weg van de educatie te leren hoe zaken in elkaar zitten en hoe je ze kunt toepassen.